Խորհրդային Միության փլուզումից հետո մեր քաղաքներում մնացին գործարանների բազմաթիվ լքված տարածքներ։ Վերջին շրջանում նկատվում է դրանք նոր ձևաչափով ու նշանակությամբ արդիականացնելու, վերաիմաստավորելու և «կենդանացնելու» միտում։ Այդպիսի մի լքված տարածք է Դիլիջանի հացի նախկին գործարանը։ Այն մոտ ապագայում կվերափոխվի «ALLUR» բնակելի համալիրի։ Նախագիծը հեղինակել է «Ստորակետ» ճարտարապետական արվեստանոցը։

«Ստորակետ» ճարտարապետական արվեստանոցը ոգևորությամբ ընդունեց լքված տարածքը վերակառուցելու առաջարկը, բայց վերջնական գոհացուցիչ արդյունքի համար շատ, երբեմն հուսահատեցնող դժվարությունների միջով անցավ։ «Մեր մոտեցումն էր արժևորել հինը, պահպանել պատմական կերպարը, ավելացնել նոր լուծումներ, որոնք հակասական չեն լինի, այլ կընդգծեն առավելությունները։ Բայց դժվար էր գործարանի հնամաշ, անցած դարի չափանիշներով կառուցված շենքը համապատասխանեցնել նոր պահանջներին։ Ու եթե չլինեին պատվիրատուն, որը դիլիջանցի է, նրա համառությունն ու խանդավառությունը, այս նախագիծն այսօր չէինք ունենա»,-ներկայացնում է «Ստորակետ» ճարտարապետական արվեստանոցի ավագ ճարտարապետ Նարեկ Ներսիսյանը։

Տավուշի հացի նախկին գործարանը, որը հաց է մատակարարել ամբողջ մարզին, Դիլիջանի Շամախյան փողոցում է, զբաղեցնում է 13.000 մ²։ Մի փոքր մեկուսացած է քաղաքի անցուդարձից ու աղմուկից, ունի բարձր դիրք, ինչի շնորհիվ նաև՝ հրաշալի տեսարան դեպի քաղաքը և Դիլիջանի արգելոցի գեղատեսիլ բնությունը։ Միևնույն ժամանակ այն մոտ է քաղաքի հիմնական ենթակառուցվածքներին: «Ստորակետը», իր մոտեցման համաձայն, փորձել է պահպանել շենքի գնահատելի կողմերը և դրան ավելացնել նորն այնպես, որ այն, հակադրության մեջ մտնելով, նոր շունչ հաղորդի կառույցին։

Կառուցվելիք բնակելի համալիրում պահպանվել են գործարանին բնորոշ կերպարը, հիմնական համաչափությունները և կոնստրուկտիվ կմախքը, արդի սեյսմիկ նորմերին համապատասխանեցնելու համար կատարվել են ամրացումներ,, պահպանվել է ներքին կոլորիտը, գործարանային շունչն ու մասշտաբայնությունը։ Բնակելի նոր համալիրում կհառնի երեք կառույց` գործարանի վերակառուցվող շենքը՝ իր երկու մասնաշենքերով՝ մեկը երեք, մյուսը հինգ հարկանի, առանձին միահարկ կառույց ու նոր բնակելին։ Վերակառուցվող գործարանի ճակատային լուծումներում պահպանվել են գործարանի ճարտարապետությանը հատուկ մեծ բացվածքները: Այստեղ մի պատին փոխարինում է պատուհանը, որը ստեղծում է անմիջական կապ արտաքին աշխարհի հետ ու հնարավորություն տալիս ավելի մոտ լինել բնությանը։ «ALLUR»-ում բոլոր բնակարաններն ունեն այդպիսի պանորամային պատուհաններ։

Գործարանի շենքը բաղկացած է երկու մասնաշենքից՝ արտադրական և վարչական։ Վարչական մասը հինգ-հարկանի է, իսկ արտադրամասն ունի 3 հարկ։ Եռահարկ մասնաշենքում հարկերի բարձրությունը 5,5-6 մ է, որն, ըստ Նարեկ Ներսիսյանի, օգտագործվել է ի շահ նախագծի․ «Նախատեսել ենք անտրեսոլային կիսահարկեր բոլոր բնակարաններում։ Դրանք նախագծվել են կա՛մ որպես լիարժեք ննջասենյակներ, կա՛մ բաց, փոքր ծավալի ննջարաններ։ Այսպիսով, յուրաքանչյուր բնակարանում տարբեր լուծումներով անտրեսոլային կիսահարկերի շնորհիվ մեկ խորանարդի մեջ ավելի շատ եռաչափ տարածություն ենք շահել»։ Շենքի տանիքում լինելու է 4 պենտհաուս․ եռանկյունաձև կառույցներ, որոնք ասես առանձնատներ լինեն շենքի վրա։ Այդ հավելյալ ծավալները նման են երկթև տանիքներով դիլիջանյան տնակների: Դրանք, ճիշտ է, շեղվում են շենքի ընդհանուր մոտեցումից, բայց նաև շատ համահունչ են։ Պենտհաուսներն ունեն իրենց առանձին բակերը։ Առանձնացված բակային տարածք և առանձին ելք բնակարանից դեպի սեփական բակ կունենան նաև առաջին հարկի բնակարանները։ Գործարանի երկու մասնաշենքում միասին կլինի 64 բնակարան՝ հարդարված ժամանակակից լոֆթ ոճով։

Վերակառուցված շենքերի դիմաց կկառուցվի նոր բնակելի շենք։ Այն կլինի հացի գործարանի շենքի նման և կձևավորի մեկ ընդհանուր, համահունչ միջավայր։ Նորակառույցը լինելու է հինգհարկանի և ունենալու է նույն ապակեպատ խորանարդաձև արտաքին հարդարումը, պենտհաուսները՝ տանիքին, բայց ոչ երկթև կտուրներով, որովհետև այստեղ արդեն հնի հետ հակադրություն ստեղծելու խնդիր չի դրվել։ Իհարկե նոր բնակելին, ըստ ավագ ճարտարապետի, նախագծվել է ավելի թեթև ու մեկ շնչով։ Այստեղ կլինի 35 բնակարան։

Բնակելի շենքերը գրավիչ առաջարկ ունեն ֆրիլանսերների, արտահաստիքային աշխատողների համար, որոնք աշխատում են տնից։ Նրանց համար շենքերում նախատեսվել են աշխատանքային քո-վորքինք (coworking) տարածքներ։

Գործարանի մյուս՝ միահարկ հին շինությունը վերափոխվելու է մարզաշենքի՝ լողավազանով, մեծ մարզասրահով, յոգայի, մերսման սրահներով, շոգեբաղնիքով։ Կկառուցվեն նաև բասկետբոլի, ֆուտբոլի և մարզումների բացօթյա խաղահրապարակներ։

Այն մասին, որ սա նախկինում եղել է հացի գործարանի շենք, նախ կհիշեցնի անունը՝ «ALLUR», նաև՝ հենց գործարանի շենքում կգործի փուռ, որն իր շուրջը կտարածի նոր թխված տաք հացի անուշաբույրը։ Հացի հետ կապված կրակի ու ջերմության զգացումը կփոխանցվի ներքին ու արտաքին լուսավորության միջոցով, որը կլինի տաք գույների մեջ։

Նորակառույց հինգհարկանի շենքի դիմաց կկառուցվի կիսանկուղային ավտոկայանատեղի, որի վրա կստեղծվի խաղահրապարակ ու հանգստի գոտի։

«ALLUR» բնակելի համալիրի զբաղեցրած 13 000 քառակուսի մետրից 9 700-ը լինելու է կանաչապատ: «Ընդհանրապես համալիրի տարածքը հագեցած է լինելու բնակիչների հանգստի ու ժամանցի համար նախատեսված գոտիներով ու տաղավարներով։ Դրանք կնպաստեն, որ նոր համալիրում պահպանվեն բակային մտերիմ ու ջերմ հարաբերություններն ու ավանդույթները։ Այստեղ, հացի փռից բացի, կգործեն նաև սրճարան և խանութ։ Ըստ էության՝ համալիրում ստեղծվում է ջերմ, հյուրընկալ ու դրական միջավայր, որտեղ ապրելը հարմար է ու բերկրալի»,- ասում է Նարեկ Ներսիսյանը։